لوله شوفاژی یکی از انواع لوله های گازی است که هنگام انشعاب گیری لوله های گاز و نصب سیستم های گرمایشی مورد استفاده قرار می گیرد. لوله های شوفاژی ساخته شده از فولاد بدون درز و در ضخامت های مختلف است که برای گرم کردن جریان آب و انتقال آب گرم برای مقاصد عمومی مورد استفاده قرار می گیرد.

کار این نوع لوله ها که در سراسر ساختمان تقسیم شده اند، گرم کردن محیط خانه و ساختمان با استفاده از به جریان در آوردن آب گرم در ساختمان است. این لوله ها در دو مسیر ورودی و خروجی به ساختمان، وظیفه دارند آب گرم آماده شده توسط موتور خانه را به طبقات مختلف انتقال دهند. این انتقال به دو شکل سنتی و کلکتوری انجام خواهد شد.

البته تنها کاربرد این لوله ها در منازل نیست و از آن در صنایع مختلف نفت و گاز، پتروشیمی، کشاورزی و سایر صنایع نیز استفاده می شود. اما سوال اینجاست که از چه لوله هایی برای این کار استفاده می شود؟

ویژگی های لوله شوفاژی
لوله هایی که به نام لوله های شوفاژی در بازار شهرت دارند، باید از جنس مقاومی برخوردار باشند؛ زیرا قرار است جریان های آب با دماهای بالا را به نقاط مختلف منتقل کند. پس اولین ویژگی آن باید مقاومت در برابر فشار آب، مقاومت در برابر دمای زیاد و جلوگیری از نشتی باشد.

این لوله ها در دو مدل لوله سیاه فولادی شوفاژی و لوله های فولادی سبک در سایزهای ۲ و ۴ میلی متر تولید می شود. از دیگر ویژگی لوله های شوفاژی فولادی می توانیم به اتلاف حرارتی کمتر، نسبت به لوله های پلیمری اشاره کنیم. به طور کلی این لوله ها باید از موادی ساخته شوند که متناسب با دما و فشار آب انتقالی باشند.

انواع مواد سازنده لوله شوفاژی
لوله های انتقال آب گرم به طور کلی از مواد مختلفی مثل مس و فولاد ساخته می شوند. مواد ترمو پلاستیک نباید در جایی استفاده شود که سیستم آب گرم شامل منبع کنترل نشده یا سیستم گرمایش خورشیدی باشد. این مواد شامل پی وی سی و دیگر لوله های پلاستیکی مثل لوله پلی اتیلن می شوند.

۱.لوله مسی
مس بسیار بادوام است و از دهه ۱۹۶۰ مواد لوله کشی سنتی بوده است. اگرچه از آن زمان تا کنون مواد دیگری نیز تولید شده است، اما مس هنوز یکی از بهترین گزینه ها است. اشکال اصلی لوله کشی مس قیمت بالای آن است و به لحیم کاری و اتصالات اضافی نیاز دارد.

نقاط مثبت لوله مسی
مقاومت و دوام بالا
عدم آلوده کردن آب
مقاومت در برابر حرارت لوله شوفاژی
طول عمر زیاد
مواد قابل بازیافت
مقاوم در برابر خوردگی
نقاط ضعف لوله مسی
قیمت آن بسیار گران تمام می شود.
استخراج مس باعث آسیب به محیط زیست می شود.
۲.لوله آهنی
لوله های آهنی یکی دیگر از انواع لوله شوفاژی هستند که به دلیل ویژگی های منحصربفردی که دارد، کاربرد بالایی در انتقال آب گرم شوفاژ و رادیاتور دارد. این لوله ها مقاومت خوبی دارند و از آنجایی که به روش بدون درز ساخته می شوند، فاقد هرگونه جوش هستند. این مزیت باعث می شود لوله ها فاقد نشتی بر اثر فشار آب گرم باشند.

نقاط قوت لوله آهنی
مقاوم و با دوام
طول عمر بالا
مقاوم در برابر فشار آب
مواد قابل بازیافت
مقاوم در برابر دمای بالا
نحوه قیمت گذاری لوله شوفاژی چگونه است؟
قیمت گذاری لوله ها با توجه به عوامل مختلف متفاوت است. برای مثال لوله گالوانیزه از دیگر لوله های فولادی بدون روکش، لوله سیاه و لوله آهنی گران تر است. از طرفی قیمت لوله ها از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت خواهد بود.

این قیمت می تواند در کارخانه های مطرح بیشتر باشد. علت آن هم جنس لوله های ساخته شده است که معمولا کیفیت بیشتری دارند. گاهی اوقات هم قیمت بیشتر تنها به خاطر یک مارک و برند خاص خواهد بود. همچنین در نهایت این قیمت با توجه به سایز و اندازه لوله نیز متغیر خواهد بود.
لوله درزدار سیاه که به نام لوله ی سنگین یا لوله ی گازی نیز شناخته می شود، لوله ی درزداری است که به لحاظ ظاهری سیاه رنگ بوده و این به دلیل وجود اکسید آهن در سطح آن است. این لوله ها ساخته شده از فولاد هستند، با این ویژگی خاص که سطح آنها با موادی همچون روی یا رنگ پوشش داده نشده است و همین امر سبب تشکیل لایه تیره رنگ اکسید آهن می شود.

لوله درزدار سیاه به دلیل استحکام بالا و نیاز به مراقبت اندک استفاده های متعددی در صنعت دارند که از جمله آنها می توان به صنایع پتروشیمی، ساخت و ساز، انتقال محتوی داخل مخازن و… اشاره کرد. البته اصلی ترین استفاده ی لوله سیاه برای انتقال گاز است. از لوله های سیاه برای انتقال آب به مناطق روستایی و شهری و حتی به عنوان لوله هایی که برای سیم کشی و محافظت از سیم های برق انجام می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. انتقال بخار و هوا با فشار بالا و نیز انتقال گاز درون منازل مسکونی و لوله کشی های شوفاژ را نیز می توان به وسیله این لوله درزدار سیاه انجام داد.

در رابطه با انتقال آب به وسیله لوله سیاه که در بالا ذکر کردیم، لازم است بدانید که آب های آشامیدنی قابلیت انتقال به وسیله این لوله ها را ندارند، زیرا مواد معدنی درون آب سبب خوردگی لوله درزدار سیاه شده و مواد تشکیل دهنده آن فرو ریخته و مسیر را مسدود می کنند. البته این مشکل با انجام پروسه گالوانیزاسیون که روکش کردن لوله سیاه به وسیله لایه ای از روی یا رنگ است برطرف می شود و انتقال آب را نیز ممکن می سازد. با این حال در رابطه با انتقال آب به وسیله لوله سیاه، تنها سیستم فاضلاب و سیستم های آب پاش آتش (به دلیل تحمل گرمای بالای این لوله) قابل پوشش دهی به وسیله این نوع لوله هستند.

استاندارد های اندکی برای قرار دادن تمامی لوله های سیاه در دسترس داریم با این حال می توان گفت که تمامی لوله های درزدار سیاه برای انتقال گاز طبیعی یا پروپان مناسب هستند.

لوله درزدار سیاه به آسانی در دسترس بوده و برای تهیه و نگهداری آن هزینه های به نسبت کمی احتیاج است. در مکان هایی که برای نصب و کارگذاری لوله به درستی اقدامات لازم انجام شده باشد، این لوله ها عمری مابین 50 تا 100 سال دارند. کاربرد فراوان لوله های درزدار سیاه در صنعت سبب شده آن ها در ابعاد قطر و ضخامت های گوناگون و اتصالات جوشی و پیچی تولید شوند. لوله های سیاه تهیه شده از ورقه های نورد گرم حداقل دارای ضخامت 2 میلی متر هستند و این دلیلی برای تحمل فشار بالا و مقاومت در برابر تست های کشش پیچشی و خمشی است.

حال که با لوله درزدار سیاه تا حد بسیار مطلوبی آشنا شدیم به مقایسه این لوله با لوله های دیگر می پردازیم.

تفاوت لوله درزدار سیاه و لوله کربن
به طور کلی می توان گفت لوله های سیاه و لوله های کربن به روش یکسانی جوش داده و تولید می شوند. توجه به این نکته ضروری است که لوله سیاه یک اصطلاح برای تمایز لوله فولادی معمولی از لوله گالوانیزه است. لوله های سیاه اغلب برای مصارف زیرزمینی یا زیر آب مورد استفاده قرار می گیرند.

لوله سیاه از چندین لایه چدن با ضخامت های گوناگون ساخته شده و همان طور که گفته شد قابل انعطاف است. در حالی که لوله کربن تنها یک لایه بوده و درزدار یا بدون درز هستند و به اندازه لوله های سیاه انعطاف پذیری ندارد. هم چنین لوله های کربن برای دماهای بالاتر از 500 درجه فارنهایت مناسب نیستند.

تفاوت لوله سیاه با لوله گالوانیزه
همان طور که اشاره کردیم لوله گالوانیزه لوله سیاهی است که با یک لایه رنگ یا روی پوشش داده شده است؛ پس مشخص است که هر دو لوله درزدار سیاه و لوله گالوانیزه از فولاد ساخته شده اند. لوله گالوانیزه به واسطه همان لایه رنگ یا روی در برابر خوردگی بسیار مقاوم تر بوده و به سختی اکسید می شود. همین لایه که لوله سیاه فاقد آن است سبب شده تا از لحاظ هزینه، لوله درزدار سیاه نسبت به لوله گالوانیزه مقرون به صرفه تر باشد. لوله سیاه بیشترین کاربرد برای انتقال گاز را دارا است در حالی که از لوله های گالوانیزه اغلب برای انتقال آب استفاده می شوند، زیرا پوشش آن ممکن است سبب مسدود شدن خطوط انتقال گاز گردد.